کد مطلب:22672 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:25

گنجینه پرسمان » اخلاق و عرفان

راه مبارزه با نفس يا جهاد اكبر چيست؟ لطفا كتبي را معرفي بفرماييد.

زكيه نفس از مسائل مهمي است كه با عزم و اراده اي استوار و تلاش و كوششي پيگير و مستمر انجام پذير است. در اين مسير دو كوشش به طور موازي و همزمان بايد انجام پذيرد: الف) جهاد علمي: در اين راستا انسان بايد آگاهي و معارف خويش را با مطالعات ديني در بعد عقايد اخلاق احكام و دستورات الهي افزون سازد تا با بصيرت و شناخت و آگاهي در راه خداوند قدم نهد و در صراط مستقيم گام بردارد. چه بدون آن انسان دچار قشري گري درويش مآبي و صوفي مسلكي خواهد شد. ب) جهاد عملي: در اين زمينه انسان بايد: 1- در وهله اول بكوشد واجبات الهي را بدون اندك كم و كاست انجام دهد و از محرمات و معاصي با تمام وجود چشم پوشد. 2- در مرتبه دوم به مستحبات و نوافل بپردازد و از مكروهات دوري گزيند. 3- در مرتبه سوم تمامي اوصاف رذيله را از خويش دور سازد و خود را به زيور اخلاق حسنه وملكات فاضله بيارايد. 4- در مرحله چهارم بايد از آنچه او را از خدا دور مي دارد - هر چند مباح باشد. دوري گزيند و سراپاي وجود خويش و همه اعمال خود را الهي كند. حتي خواب و خوراك و لباس خويش را براي خدا و طبق آنچه او مي پسندد انجام دهد. براي انجام اين امور اولين چيزي كه سالك نياز دارد تنبه و بيداري و توجه و مراقبت دائمي نسبت به خود و افعال و احوال خويش و از همه مهمتر حضور قلب و توجه به معبود در نماز است. در اين زمينه توصيه هايي تقديم مي گردد ليكن آنچه مهم است خود شماييد كه با اراده اي قاطع به انجام آنها پرداخته و در اين صورت خداوند يار و ياورتان خواهد بود. براي مبارزه با گناه وهواهاي نفساني رعايت چند نكته لازم است: الف) كوچك نشمردن هيچ گناهي هرچند به نظر صغيره باشد، ب ) عزم جدي و آهنين بر ترك معصيت و مراقبت جدي و دائمي نسبت به تمام افعال خود، ج ) شرط نمودن با خدا مبني بر ترك معصيت و هم چنين از او استعانت جستن، د ) هر گاه فكر گناه و وسوسه آن به ذهن آمد بلافاصله آن را از لوح ذهن خارج كردن و توجه خود رابه خدا و امور شريفه مشغول داشتن. جديت و موفقيت در اين امر پيروزي بزرگي است و در واقع دفع دشمن شيطان نفس از همان خاكريز اول است. قرآن مجيد در وصف پارسايان مي فرمايد: {A{/Bإِنَّ اَلَّذِينَ اِتَّقَوْا إِذا مَسَّهُمْ طائِفٌ مِنَ اَلشَّيْطانِ تَذَكَّرُوا فَإِذا هُمْ مُبْصِرُونَ {w1-12w}{I7:201I}/} A}؛{M پرهيزگاران چون گرفتار وسوسه شيطان شوند هماندم متذكر (ياد خدا) شده و بصيرت يابندM}، {V(اعراف، آيه 201)V}، ه ) مطالعه و تفكر پيرامون عواقب سوء و وخيم گناه. در اين رابطه مطالعه كتب پيرامون معاد بسيار نافع و لازم است، و ) خود را همواره در محضر حق تعالي دانستن و او را به يقين در همه حال مراقب و بيناي به افعال خود نگريستن، ز ) توجه به چهره كريه و زشت واقعي سيئات، ح ) براي ترك معاصي لازم است دربسياري از موارد انسان از مكروهات و چه بسا از برخي مباحات نيز چشم پوشد تا او را به انجام زشتي ها نزديك نسازند، ط ) در حد ممكن دوري جستن از مكان ها و شرايطي كه آدمي را به گناه ترغيب مي نمايد، ي ) تقويت اراده، ك ) محاسبه نفس همه روزه و در صورت رخداد خطا خود را محاكمه و توبيخ نمودن و بلافاصله استغفار كردن، ل ) مطالعه پيرامون زندگي پارسايان و زاهدان و مطالعه كتب اخلاقي و ... . توصيه هاي زير مي تواند شما را در كنترل بيشتر نفس ياري نمايد: - سعي و كوشش در انجام وظايف و واجبات ديني، - خواندن نماز با حضور قلب و در اول وقت، - گرفتن روزه مستحبي به ويژه دوشنبه و پنجشنبه هر هفته، - تلاوت قرآن به ويژه بعد از نماز صبح، - سوره يوسف را زياد بخوانيد و در آن تدبر كنيد، - تأمل و انديشه در آيات قرآن، - حتي المقدور سعي در خواندن نماز شب، - سحر خيزي، - شركت در ورزش هاي فردي و دسته جمعي، - تنظيم برنامه براي تمام شبانه روز و پر كردن اوقات فراغت با برنامه هاي صحيح و سودمند، - شركت در فعاليت هاي مذهبي و اجتماعي، - پرهيز از نگاه نامشروع، امام صادق(ع) فرمود: «{Mنگاه پس از نگاه، در دل بيننده شهوت را مي انگيزاندM}» و باز فرمود: «{Mنگاه، تيري از تيرهاي شيطان است، چه بسا نگاهي كه اندوه هاي دراز در پي داردM}»، {V(وسائل الشيعه، ج 14 ، ص 138 و 139)V}. - عدم معاشرت و دوستي با افراد منحرف و فاسد، - انتخاب دوستان مؤمن و سالم، - به ياد خدا بودن در همه اوقات، - كنترل افكار و نينديشيدن به صحنه هاي شهوت انگيز، - از پرخوري و نيز از خوردن غذاهاي چرب و پرانرژي و تحريك كننده پرهيز كنيد، - حتي الامكان در جاي گرم نخوابيد، - از لباس هاي خشن و گشاد استفاده كنيد، - از مشاهده صحنه هاي مهيج و تحريك كننده دوري كنيد، - سعي كنيد هيچ گاه تنها نشويد، - با آب سرد در فصول مناسب استحمام كنيد، - برنامه منظم مطالعاتي براي خود قرار دهيد و سعي كنيد فرصت هاي خود را با تفكر و مطالعه مناسب پر كنيد، - سوره نور را بخوانيد و در آن تدبّر كنيد. ضمنا مطالعه كتابهاي زير را به شما توصيه مي كنيم : 1- معاد،شهيد آيت الله دستغيب 2- نقطه هاي آغاز در اخلاق عملي،مهدوي كني 3- كيمياي سعادت،غزالي 4- معراج السعاده،نراقي 5- شرح منازل السايرين،خواجه عبدالله انصاري 6- هزار و يك نكته،حسن زاده آملي 7- نامه ها و برنامه ها،حسن زاده آملي 8- انسان كامل،حسن زاده آملي 9- خودشناسي براي خودسازي،محمد تقي مصباح يزدي 10- پرواز در ملكوت(يا آداب الصلاة)،امام خميني 11- چهل حديث،امام خميني 12- اخلاق اسلامي (ترجمه العادات)،دكتر مجتبوي 13- رساله لقاءالله،ميرزا جواد ملكي تبريزي